Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2009

Τι μπορεί να είναι η ηθική; Καταπίεση;

H ηθική είναι κάπως περίπλοκη έννοια. Μας κρατάει για λάθος λόγους, καταρχήν, να μην κάνουμε ποτέ ένα ή κάποιο βήμα εναντίων σε αυτούς που μας καταπιέζουν. Ένα τραγούδι από Χάσμα το περιγράφει κατά κάποιον τρόπο ή τουλάχιστον το αναφέρει ( Φυλακή με χαρά ). Σύμφωνα με τον τίτλο ενός βιβλίου, που δεν έχω διαβάσει ακόμα, "Τίποτα δεν είναι ιερό, όλα μπορούν να λεχθούν" του Raoul Vanegem, το μήνυμα που μπορεί να βγάλει κανείς από τον τίτλο, πράγμα κάπως αυθαίρετο, είναι πως στην ουσία η ηθική είναι κάτι που στερεί την ελευθερία σε κάποιους τομείς, όπως την έκφραση λόγου για ένα θέμα που η ηθική το θέτει ως ταμπού.

Από εκεί και πέρα, ως λέξη, η ηθική καθορίζει τον ηθικό ως αποδέκτη και σύμφωνό της και χαρακτηρίζει με το ήθος τον χαρακτήρα του καθενός βασισμένη στη συμπεριφορά του. Γενικά, ηθική ορίζεται ως το σύνολο κανόνων συμπεριφοράς, μεταξύ των ανθρώπων, που ισχύουν σε μία συγκεκριμένη κοινωνία και εποχή. Αυτό σημαίνει, λογικά, πως στην πραγματικότητα εξυπηρετεί τις ανάγκες κάθε ανθρώπου ανάλογα με το μέρος όπου μπορεί να βρίσκεται. Ένα τραγικό παράδειγμα είναι στους ανθρώπους που τηρούν τους νόμους να τους αποδίδεται ήθος και να λέγεται πως τους χαρακτηρίζει η ηθική τους. Στην ουσία αυτό είναι μία από τις μεγαλύτερες παραφράσεις του όρου ηθική ώστε να εξυπηρετήσει το κράτος και την εξουσία. Αναλόγως με αυτό το παράδειγμα, υπάρχει και αυτό στο θρησκευτικό επίπεδο. Βέβαια σε αυτό το επίπεδο χαρακτηρίζονται και ως πιστοί.

Επειδή όμως υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στο ήθος και την ηθική που εξυπηρετεί το κράτος και την εξουσία και το ήθος και την ηθική που απλά μπορεί να υπάρχουν αυτούσια και εναρμονισμένα με τον άνθρωπο και τη φύση, ίσως τελικά το θέμα ηθική να είναι στην πραγματικότητα τελείως διαφορετικό από ότι μπορούμε να το αντιληφθούμε αυτή τη στιγμή κάτω από αυτή την καταπιεστική ηθική που μας επιβάλλεται και μας επιτίθεται.

Δύο φράσεις για την ηθική, "Η ηθική είναι η αδυναμία του εγκεφάλου" και "Δεν είναι ηθικό κάτι που επιτρέπεται", στην πραγματικότητα δηλώνουν ακριβώς πως τελικά αυτοί οι κανόνες μόνο καταπιεστικοί μπορούν να είναι και πως οι νόμοι δεν είναι έχουν σχέση με την ηθική. Κάπως παραπέρα θα μπορούσαμε να πούμε πως δεν ηθική η φυλάκιση των ανθρώπων επειδή κάποιοι την επιτρέπουν.

Καταλήγοντας, ένα συμπέρασμα λέει το εξής: ηθική δεν είναι ακριβώς κάποιοι κανόνες που υπάρχουν άτυπα ή και τυπικά που καθορίζονται από κάποια παράδοση ή από κάποια εξουσία πάσης φύσεως, πράγμα που μάλλον είναι ανήθικο, αλλά ηθική κατά κάποιον τρόπο είναι η κατανόηση της ύπαρξης των γύρω μας και αποδοχή της ελευθερίας τους.

Δεν υπάρχουν σχόλια: